Σύμφωνα με τον Γκράμσι, "ηγεμονία" είναι η ιδεολογική και πολιτιστική κυριαρχία μιας τάξης επί της κοινωνίας, η οποία επιτυγχάνεται με τη δημιουργία συναίνεσης μέσω του ελέγχου των πολιτισμικών σχημάτων και θεσμών διαμόρφωσης της κοινής γνώμης. Κατά την έννοια αυτή, δεν είναι τυχαία η έμφαση που δόθηκε στο δημόσιο χρέος, αμέσως μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης και αφού δισεκατομμύρια ευρώ είχαν ήδη κατευθυνθεί προς τις τράπεζες των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να στηρίξουν τους ισολογισμούς τους.
Το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης έτσι μετατοπίστηκε από την κρίση των τραπεζών και γενικότερα του χρηματοπιστωτικού τομέα προς τις "σπάταλες" κυβερνήσεις και την κατά προέκταση ανάγκη περικοπής των δημοσίων δαπανών και άμεσης λήψης διαφόρων μέτρων λιτότητας. Η περίπτωση της Ελλάδας, με τα παραδοσιακά ελλείμματα τόσο στο δημοσιονομικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο των συναλλαγών της με τον υπόλοιπο κόσμο, εξυπηρετούσε άριστα τον σκοπό αυτό. Πρώτος ο πρωθυπουργός της χώρας το 2009 διακήρυσσε παντού ότι παρέλαβε μια χώρα βουτηγμένη στη διαφθορά και στην ελλειμματικότητα!
Για το ευρύ κοινό εκτός Ελλάδας (και για μερίδα του κοινού εντός της χώρας), η ελληνική κρίση ταυτίστηκε με την ανικανότητα του δημόσιου τομέα και την καθυστέρηση της ελληνικής οικονομίας. Παρά το γεγονός ότι τόσο ο δημόσιος τομέας όσο και η ίδια η ελληνική οικονομία πάσχουν από πολλά και χρόνια προβλήματα, η τρέχουσα κρίση είναι κυρίως το αποτέλεσμα άλλων παραγόντων, που συγκροτούν την ελληνική και ευρωπαϊκή συγκυρία, οικονομική, πολιτική και βεβαίως ιδεολογική. Το αφήγημα του "σπάταλου" δημόσιου τομέα και των "τεμπέληδων" Ελλήνων εξυπηρέτησε συνεπώς τον στόχο της ηγεμόνευσης της κυρίαρχης τάξης επί της κοινωνίας, που δεν ήταν άλλος από τη μετατόπιση της ευθύνης για τη χρηματοπιστωτική κρίση από τους πραγματικούς υπαίτιους (τράπεζες και άλλους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς) προς εκείνους που καλούνται να επωμιστούν το τίμημα της αντιμετώπισής της, ήτοι προς τους λαούς της Ευρώπης. Με την έννοια αυτή, γίνεται αντιληπτή η σημασία του δημόσιου διαλόγου και της συμβολής στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, η σημασία δηλαδή του αφηγήματος που διεκδικεί τη δημόσια προσοχή.
Με έναυσμα την ελληνική περίπτωση, η οργάνωση ATTAC Αυστρίας πρόσφατα έδωσε στη δημοσιότητα τα αποτελέσματα έρευνας, από την οποία προκύπτει ότι το 77% των πακέτων διάσωσης κατευθύνθηκε προς τις ανάγκες των τραπεζών, ελληνικών και ευρωπαϊκών, και ότι από το υπόλοιπο 23%, το μεγαλύτερο μέρος αναλώθηκε σε στρατιωτικές δαπάνες και στην πληρωμή τόκων προς τους πιστωτές της χώρας1. Με τον τρόπο αυτό διαψεύδεται τόσο η περίφημη
"διάσωση" της Ελλάδας, όσο και το όφελος του ελληνικού λαού από τα διάφορα "πακέτα", καταδεικνύοντας ότι "η τρόϊκα διασώζει τις τράπεζες κι όχι τους ανθρώπους". Παραστατικά, το μήνυμα αυτό συμπυκνώνεται στην πιο κάτω Εικόνα 1.
Επί πλέον, το τίμημα για τη "διάσωση" της Ελλάδας είναι μια διαρκής υποβάθμιση τόσο της οικονομίας της, όσο και της κοινωνίας της, με τη βύθιση της παραγωγής και την αύξηση της ανεργίας σε πρωτοφανή επίπεδα από το 2010 και μετά. Η έρευνα της ATTAC Αυστρίας αναδεικνύει επίσης το στοιχείο αυτό, αντιπαραβάλλοντας τις διακηρύξεις παραγόντων της ευρωπαϊκής ηγεσίας με την πραγματικότητα της ύφεσης, της ανεργίας και της φτώχειας. Η δεύτερη Εικόνα που συνοδεύει την εν λόγω έρευνα περιγράφει με γλαφυρό τρόπο τα συμπεράσματα, καθώς και τα επιχειρήματα που προβάλλουν από αυτήν.
Η παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας (Εικόνα 2) και τα αβίαστα συμπεράσματα, που προκύπτουν από αυτήν προκάλεσαν, όπως θα ήταν αναμενόμενο, το ενδιαφέρον των ΜΜΕ. Χαρακτηριστικά, αναφέρεται ότι μια σειρά ερωτήματα τέθηκαν σε εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), οι οποίοι κλήθηκαν να πάρουν θέση. Ήδη, τα ζητήματα που προκύπτουν από την ανάλυση της ATTAC Αυστρίας έχουν κάνει αίσθηση και σε άλλες χώρες και κυρίως στη Γερμανία. Εξάλλου, αξίζει να σημειωθεί ότι η ελληνική περίπτωση, που ανέλυσε διεξοδικά η πιο πάνω οργάνωση, θεωρείται ως χαρακτηριστική της χαριστικής αντιμετώπισης του χρηματοπιστωτικού τομέα από την Ε.Ε., σε αντίθεση με τη λιτότητα που επιβάλλεται σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό στις περισσότερες χώρες - μέλη της.
Η καμπάνια που ξεκίνησε η ATTAC Αυστρίας συνεχίζεται τόσο στην Αυστρία όσο και σε άλλες χώρες μέσω του δικτύου των οργανώσεων ATTAC, καθώς και άλλων οργανώσεων. Στόχος της καμπάνιας είναι η ανάδειξη των υπαίτιων της κρίσης, με έμφαση στον ρόλο του χρηματοπιστωτικού συστήματος, και ο διαχωρισμός τους από τους πολίτες - θύματα, που υφίστανται τις συνέπειες των επιλογών της κυρίαρχης τάξης. Η ενημέρωση και ο προβληματισμός της κοινής γνώμης μέσα από τον δημόσιο διάλογο και την αντιπαράθεση με το κυρίαρχο "αφήγημα" αποτελεί βασικό στοιχείο του αγώνα ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό και στην τρέχουσα φάση του, ίσως την πιο σκληρή και οδυνηρή φάση τα τελευταία τριάντα χρόνια.
Η καμπάνια της ATTAC Αυστρίας αναδεικνύει ταυτόχρονα μια ενδιαφέρουσα όσο και ελπιδοφόρα πλευρά της κρίσης, την αλληλεγγύη, που αναπτύσσεται με διάφορους τρόπους και μορφές μεταξύ των λαών της Ευρώπης. Σε μια περίοδο, κατά την οποία το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα απαξιώνεται με ταχείς ρυθμούς στη συνείδηση των πολιτών, ενώ οι υφιστάμενοι φορείς εκπροσώπησης, όπως είναι τα σωματεία, εμφανίζονται εξαιρετικά αδύναμοι, κινήματα τα οποία εμφανίστηκαν την προηγούμενη δεκαετία, όπως είναι το ATTAC, αναπληρώνουν το κενό που δημιουργείται και ταυτόχρονα το υπερβαίνουν. Πρόκειται για πορεία δύσκολη και όχι ευθύγραμμη, η οποία όμως ακολουθείται στη βάση της κοινής συνείδησης ότι ο αγώνας που μας συνδέει είναι κοινός. Μέσα από την αλληλεγγύη που οικοδομείται με τον τρόπο αυτό, προβάλλει η αμφισβήτηση της κυρίαρχης σκέψης/λόγου, της ηγεμονίας της κυρίαρχης τάξης, ενώ αχνοχαράζει η επόμενη μέρα!

 Αναδημοσίευση άρθρου της Μαρίκας Φραγκάκη στην εφημερίδα Αυγή στις 14/07/2013.


1 http://www.attac.at/uploads/media/backgroundmaterial_bailout_english.pdf
 
http://www.x-pressed.org/?xpd_article=greek-bail-out-77-went-into-the-financial-sector&lang=el